Τετάρτη 13 Μαΐου 2015

Inge Lehmann: Η σεισμολόγος που ανακάλυψε τον εσωτερικό πυρήνα της γης!

http://www.tlife.gr/Article/inge-lehmann-google-doodle-seismologos/0-9-81110.html


Η "μοναδική Δανή σεισμολόγος" όπως περιέγραφε η ίδια τον εαυτό της, γεννήθηκε το 1888 στη Δανία και στην πορεία της ζωής της έκανε ανακαλύψεις που την κατέστησαν πρωτοπόρα όχι μόνο ανάμεσα στις γυναίκες του κόσμου αλλά ανάμεσα σε όλους του επιστήμονες της εποχής της. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν η ανακάλυψη πως ο πυρήνας της γης διαθέτει δύο μέρη, έναν εξωτερικό υγρό πυρήνα που περιβάλει  έναν εσωτερικό συμπαγή πυρήνα στο κέντρο.

Η αγάπη της για την επιστήμη και η πίστη της στις ικανότητές της σε μια εποχή που στις γυναίκες δεν δινόταν παρά η ελάχιστη εκπαίδευση και μόρφωση ξεκίνησε από νωρίς.  Ήταν -ευτυχώς για εκείνη- η κόρη ενός ψυχολόγου, του Alfred Georg Ludwig Lehmann ο οποίος φρόντισε εκείνη να εκπαιδευτεί σε ένα προοδευτικό σχολείο στο οποίο κορίτσια και αγόρια τύγχαναν ακριβώς την ίδια μεταχείριση. Φυσικά όταν τελείωσε το σχολείο και συνέχισε τις σπουδές της στα μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και του Cambridge, κατάλαβε ότι στον έξω κόσμο τα πράγματα δεν ήταν τόσοι εύκολα για τις γυναίκες που αγαπούσαν την επιστήμη.
Η Inge Lehmann δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να σπουδάζει για χρόνια και περί το 1920 ξεκινά να αναπτύσσεται το ενδιαφέρον της για τη σεισμολογία. Το 1928 διορίζεται επικεφαλής στο τμήμα Σεισμολόγιας στο Ινστιτούτο Γεωδαισίας της Δανίας. Έναν χρόνο μετά κάνει την μεγάλη ανακάλυψη της ζωής της μελετώντας τον μεγάλο σεισμό του 1929 στη Νέα Ζηλανδία. Βλέπει πως κάποια σεισμικά κύματα, τα αποκαλούμενα κύματα -P αντί να αντανακλούνται στον πυρήνα της γης, ταξιδεύουν κάποια απόσταση πριν βρουν σε κάποιου είδους εμπόδια. Η οξυδέρκεια και οι γνώσεις της την οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο πυρήνας της γης αποτελείται από δύο μέρη. Το 1936 βγάζει την έκθεση με την θεωρία της και κερδίζει την αποδοχή πολλών συναδέλφων της. Η υπόθεση της αποδεικνύεται τελικά το 1970 όταν ευαίσθητοι σεισμογράφοι εντοπίζουν τον συμπαγή πυρήνα στο κέντρο της γης.

Παρόλο που τα επιστημονικά βραβεία έπεφταν "βροχή" και η επιστημονική κοινότητα αναγνώριζε την αξία της, οι σχέσεις της με τους επιστήμονες της εποχής της χειροτέρευαν όσο περνούσαν τα χρόνια, ίσως λόγω του καυστικού χιούμορ της, ίσως όμως και λόγω του ότι δυσκολευόταν να συνεργαστεί με ανθρώπους που θεωρούσε λιγότερο ικανούς από εκείνη. Ωστόσο, συνέχισε να εργάζεται και να μελετά την γη και τους σεισμούς και να κάνει σημαντικές ανακαλύψεις όπως την "Ασυνέχεια Lehmann" (σχετικά με τον μανδύα και τον φλοιό της γής) μέχρι και την δεκαετία του 1950 ενώ αργότερα αποσύρθηκε από την ενεργό δράση. Η Lehmann έφυγε πλήρης ημερών και πλήρης... εμπειριών ζωής στα 103 της χρόνια.



Η Google αποφάσισε να τιμήσει την σημαντική αυτή γυναίκα αφιερώνοντάς της το σημερινό της Doodle, καθώς στις 13 Μαΐου του 2015 συμπληρώνονται 127 χρόνια από την γέννησή της. Και όπως βλέπεις παραπάνω το Doodle που φτιάχτηκε για εκείνη δεν θα μπορούσε παρά να αναφέρεται στον καυτό πυρήνα της γης!

Δευτέρα 11 Μαΐου 2015

EUSO 2015 - Απολογισμός της ελληνικής συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών

Γράφει ο Δημήτρης Νάκος, Υπ. ΕΚΦΕ Λάρισας και Συντονιστής της Ελληνικής αποστολής στο EUSO 2015
Την περασμένη εβδομάδα, η Ελλάδα, με μια 14μελή ομάδα μαθητών-καθηγητών, έλαβε μέρος στον Πανευρωπαϊκό διαγωνισμό EUSO 2015, που πραγματοποιήθηκε στο Klagenfurt της Αυστρίας, από 26/4 έως 3/5. Μετά από προετοιμασία τριών μηνών οι μαθητές μας κατέλαβαν αξιοπρεπείς θέσεις στη γενική κατάταξη, κερδίζοντας δύο χάλκινα μετάλλια. 
Ως συντονιστής της Ελληνικής αποστολής θα ήθελα να συγχαρώ πρώτα τα παιδιά γι΄αυτή την επιτυχία και στη συνέχεια τους συναδέλφους που συνετέλεσαν σ΄αυτή. Επιπλέον να σας δώσω ένα σύντομο χρονικό αυτής της δραστηριότητας καθώς και τα θέματα του διαγωνισμού.
Α. Η Ελληνική αποστολή
Συντονιστές-Μέντορες: Dimitris Nakos (coordinator-εκπρόσωπος ΠΑΝΕΚΦΕ), Dimitrios Notaras (biology), Kostas Charitos (chemistry), Maria Polykarpoulou (physics)
Ομάδες μαθητών:
Ομάδα Α (3ο ΓΕΛ Σερρών): Zisis Kamas, Foteini Kratouna, Athanasios Moutsios 
Ομάδα Β (Π.Π. Λυκ. Αναβρύτων): Dimitrios Bralios, Konstantinos-Marios Liosis, Iason Milionis 
Παρατηρητές: Anastasios Botsakos (biolog), Stilianos Hadjitheodoridis (physics), Anna Iordanidou (biology), Ilias Zafeiriadis (physics).
B. Το χρονικό
  1. Η Ελληνική αποστολή συναντήθηκε στη Βιέννη (ενδιάμεσος σταθμός) και αφίχθη σύσσωμη την Κυριακή 26.04 στο Klagenfurt της Αυστρίας περί τις 11:30 μ.μ. Εκεί μας υποδέχτηκαν οι guides της ομάδας, οι οποίοι θα ασχολούνταν κυρίως με τα παιδιά (θα τα συνόδευαν παντού) και χωριστήκαμε απ΄αυτά.  Εκτός από σύντομες ενδιάμεσες συναντήσεις στο κοινό μας πρόγραμμα, τα παιδιά τα ξαναείδαμε στην τελετή λήξης το επόμενο Σάββατο 02.05! 
  2. Τη Δευτέρα το πρωί η τελετή έναρξης (ενδιαφέρουσα αλλά μακράν εκείνης του EUSO 2014), όπου έγινε η παρουσίαση των 25 αποστολών του διαγωνισμού.  Ακολούθησε η επιθεώρηση των εργαστηρίων που θα διεξάγονταν ο διαγωνισμός (μέντορες και παρατηρητές), όπου είδαμε τις εγκαταστάσεις και τις πειραματικές διατάξεις. Μπορούσαμε και να τις φωτογραφίσουμε για να έχουμε μια καλή εικόνα για τα πειράματα. Μετά την επιστροφή στο ξενοδοχείο, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, δόθηκαν τα θέματα της πρώτης δοκιμασίας και άρχισε η διαδικασία της μετάφρασης. Πριν ξεκινήσει η μετάφραση έγινε μακροσκελής συζήτηση-διαβούλευση για τα θέματα (consultation)  στην οποία συμμετείχαμε όλοι. Το 1ο θέμα: "The answer is blowing in the wind", που σε ελεύθερη μετάφραση αποδόθηκε στα Ελληνικά ως: "Η απάντηση βρίσκεται στον άνεμο". Διαπραγματεύονταν στη Φυσική τον τρόπο εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας, μεταροπής της σε ηλεκτρική, στη συνέχεια σε χημική για αποθήκευσή της και τέλος σε ηλεκτρική εκ νέου σε κυψελ. υδρογόνου (πρωτότυπο, σύγχρονο και πολύ ενδιαφέρον!). Στη Χημεία και τη Βιολογία αντίστοιχα ζητήθηκε ο έλεγχος του κατά πόσον η ανέγερση ενός αντλιοστασίου παραγωγής ενέργειας (ως εναλλακτικού τρόπου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) θα ρυπάνει τα νερά από το τοξικό Cr(VI) ή θα αλλάξει κάποιους οικολογικούς παράγοντες και θα κάνει μη βιώσιμο το προστατευόμενο είδος της ποτάμιας καραβίδας Astacus astacus subsp. virtuliensis.

    Για τη μετάφραση συνεργάστηκαν: ο Στέλιος και η Μαρία στο κομμάτι που αφορoύσε τη Φυσική, ο Κώστας και Ηλίας τη Χημεία και ο Δημήτρης (Νοταράς), ο Τάσος και η Άννα τη Βιολογία. Λειτουργήσαμε όλοι ως ενιαία συντονισμένη ομάδα και να αναφέρω εδώ την εξαιρετική συνεργασία που είχαμε και με τους "αδελφούς" Κυπρίους. Δύσκολη μέρα λοιπόν η Δευτέρα, δεδομένου ότι θα εργαζόμασταν στο ίδιο χώρο πάνω από 100 άτομα, για πολλές ώρες (για την ιστορία να πω ότι η διαδικασία τελείωσε στις 4:00 τα ξημερώματα και οι φάκελλοι παραδόθηκαν στις 6:00!)
  3. Την Τρίτη τα παιδιά διαγωνίσθηκαν στα παραπάνω θέματα και εμείς ακολουθήσαμε ξεχωριστό πρόγραμμα (Trip to the alps). Συνδυάστηκε με επίσκεψη σε εγκαταστάσεις υδροηλεκτρικού εργοστασίου και έτσι "έδεσε" η επίσκεψη με το θέμα (έξυπνο!). Το ίδιο βράδυ είχαμε "Austrian evening" δηλ. εκδήλωση όπου συμμετείχαν όλοι mentors, observers και παιδιά.
  4. Την Τετάρτη το πρωί είχαμε ενημερωτική συνάντηση για όλους μας και στη συνέχεια ξενάγηση στα αξιοθέατα. Παραλάβαμε φωτοτυπίες από τα απαντητικά φύλλα των παιδιών από τη χθεσινή εξέταση τα οποία βαθμολογούνται και από εμάς. Το μεσημέρι δόθηκε το δεύτερο θέμα: "Challenging Investigations in Art forgery - C.I.A!".  Στη δοκιμασία αυτή τα παιδιά, με μια σειρά ελέγχων τύπου CSI, καλούνταν να εντοπίσουν τον πλαστογράφο ενός κλεμένου πίνακα ζωγραφικής ενός διάσημου Αυστριακού καλλιτέχνη, ο οποίος είναι διάσημος για τη χρήση αίματος ζώων στα έργα του! (αρκετά ευφάνταστο σενάριο με το οποίο συνέδεσαν πολλά πειράματα στη Φυσική, Χημεία και Βιολογία). Ξανά μετάφραση, η οποία ξεκίνησε πιο νωρίς και τελείωσε πιο νωρίς. Δεν ξαναεπισκεφθήκαμε τα εργαστήρια, αλλά οι διατάξεις βρίσκονταν στο ξενοδοχείο στο χώρο της μετάφρασης.
  5. Την Πέμπτη τα παιδιά διαγωνίσθηκαν εκ νέου και εμείς ακολουθήσαμε ξεχωριστό πρόγραμμα (Trip to Slovenian). Δηλ. μας έδιωχναν κάθε φορά!
  6. Την Παρασκευή το πρωί (Πρωτομαγιά) έχει Trip to Pyramidenkogel, ένα μέρος με εξαιρετική θέα από ψηλά  και στη συνέχεια, παραλάβαμε τα φύλλα απαντήσεων των μαθητών, τα διορθώσαμε και εμείς και συγκρίναμε το αποτέλεσμα με τη βαθμολογία που μας είχαν βάλει οι Αυστριακοί. Επειδή υπήρχαν σημαντικές αποκλίσεις μας δόθηκε η δυνατότητα "διαπραγμάτευσης" (moderation). Δηλ. μιλήσαμε με την επιστημονική επιτροπή διαπραγματευόμενοι το βαθμό, διαδικασία στην οποία συμμετείχαν οι μέντορες που ορίστηκαν και κατά την οποία επέδειξαν μεγάλη μαχητικότητα, κερδίζοντας μόρια!
  7. Το Σάββατο πρωί είχαμε Governing Body meeting, δηλ. συνεδρίαση όπου παρουσιάσθηκαν οι επόμενες διοργανώτριες χώρες (EUSO 2016, Tartu-Estonia), συζητήθηκαν ζητήματα που σχετίζονται με το καταστατικό και την εν γένει λειτουργία του EUSO και ψηφίσθηκαν καποιες αλλαγές. Στο ίδιο meeting αποφασίσθηκαν και τα μετάλλια, δηλ.με βάση το καταστατικό ο ακριβής αριθμός των χρυσών, αργυρών και χάλκινων που θα δίνονταν. Το απόγευμα έγινε η τελετή λήξης στο στάδιο της πόλης. Εδώ ήταν λίγο πιο επίσημα τα πράγματα (π.χ. κοστούμια κ.λπ.), απονομή των μεταλλίων, αναμνηστικές φωτογραφίες και ακολούθησε πάρτυ  αποχαιρετισμού (Farewell party).
  8. Κυριακή επιστροφή με αρκετές αναποδιές αλλά ευτυχείς από τη συγκλονιστική εμπειρία μιας άρτιας οργανωτικά και επιστημονικά Ολυμπιάδας.
(Στην ιστοσελίδα θα βρείτε και τα θέματα του Διαγωνισμού)

Επισημάνσεις και θέματα για τις Προαγωγικές και Απολυτήριες Εξετάσεις

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

Φτάνοντας στο τέλος της φετινής σχολικής χρονιάς, συνοψίζω πιο κάτω τα συμπεράσματα των τριών τελευταίων μας συναντήσεων για τα Θέματα των επερχόμενων Προαγωγικών και Απολυτηρίων Εξετάσεων:
  1. Το επίπεδο και το ύφος των θεμάτων καθορίζεται από την Νομοθεσία, από το τρόπο που διδάξατε την ύλη του κάθε μαθήματος όλη τη χρονιά και από το επίπεδο των μαθητών σας.
  2. Να διατυπώνετε τα θέματα με σαφήνεια, ακόμη και αν χρειαστεί να έχουν μεγαλύτερη έκταση. Έτσι θα μπορέσετε να αποφύγετε τις προφορικές διευκρινήσεις.
  3. Τα θέματά σας να είναι κλιμακούμενης δυσκολίας και να καλύπτουν όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος της ύλης, που έχουν να μελετήσουν οι μαθητές. Να μην αφορούν στο ίδιο κεφάλαιο.
  4. Η μορφή των θεμάτων να παρουσιάζει ποικιλία (ανοικτού ή κλειστού τύπου), σύμφωνα πάντα με το επίπεδο και το ύφος της διδασκαλίας σας. 
  5. Μην αιφνιδιάζετε τους μαθητές σας, μην είστε υπερβολικά αυστηροί, αλλά ούτε και υπερβολικά ελαστικοί. 
  6. Σε κάθε περίπτωση εμπιστευτείτε τον εαυτό σας (είστε οι Δάσκαλοι της τάξης), αλλά και την γνώμη των συναδέλφων σας, ιδιαίτερα αυτών με τους οποίους επικοινωνείτε καλύτερα, και των Διευθυντών/ριών των σχολείων σας.

Πιο κάτω θα βρείτε διαγωνίσματα δικά σας, από τις Εξετάσεις 2014. Μπορείτε να πάρετε ιδέες, χωρίς να τα χρησιμοποιήσετε ολόκληρα, όπως είναι. Πριν επιλέξετε κάποια θέματα, προσπαθήστε να διαπιστώσετε, αν τηρούνται όσα σας προτείνω πιο πάνω, ώστε να κάνετε τις απαραίτητες παρεμβάσεις.

Καλή δύναμη, μέχρι το τέλος της Σχολικής Χρονιάς!


ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ   ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ    ΦΥΣΙΚΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ     ΧΗΜΕΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ